www.inibradom.fora.pl
Informacja Naukowa i Bibliotekoznawstwo w Radomiu
Rejestracja
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
Grupy
Galerie
Zaloguj
Forum www.inibradom.fora.pl Strona Główna
->
Materiały
Napisz odpowiedź
Użytkownik
Temat
Treść wiadomości
Emotikony
Więcej Ikon
Kolor:
Domyślny
Ciemnoczerwony
Czerwony
Pomarańćzowy
Brązowy
Żółty
Zielony
Oliwkowy
Błękitny
Niebieski
Ciemnoniebieski
Purpurowy
Fioletowy
Biały
Czarny
Rozmiar:
Minimalny
Mały
Normalny
Duży
Ogromny
Zamknij Tagi
Opcje
HTML:
NIE
BBCode
:
TAK
Uśmieszki:
TAK
Wyłącz BBCode w tym poście
Wyłącz Uśmieszki w tym poście
Kod potwierdzający: *
Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Wybierz forum
Jakaś kategoria
----------------
Materiały
Prace licencjackie
MiszMasz
Przegląd tematu
Wysłany: Pią 18:37, 16 Lis 2007
Temat postu: Wykłady Historia XVI-XVIII w. - dr Dariusz Kupisz
Przemek
Dnia 24 X 2007
Temat: Sądownictwo, skarb i wojsko w Rzeczypospolitej.
1.
Sądownictwo miało charakter stanowy
a) sąd grodzki - dla spraw kryminalnych tzw. 4 artykuły grodzkie :morderstwo ,gwałt, napaść na drodze oraz podpalenie. Później ważniejsze sprawy cywilne. Księgi grodzkie pełniły funkcje ksiąg sądowniczych, notarialnych oraz publiczno-prawnych (wpisywano uniwersały królów, konstytucje sejmowe, uchwaly sejmików. Na czele sądu stał starosta mianowany przez króla; wykonywał wyroki, odpowiadał za bezpieczeństwo powiatu. Starosta mianował podstarościego, sędziego grodzkiego oraz burgrabiego. W celu egzekwowania wyroków mógł odwołać się do pomocy miejscowej szlachty (tzw. instytucja zjazdu). Przysądzie znajdowało się więzienie.
Szlachcica nie można było aresztować bez nakazu
b) sąd ziemski- sprawy cywilne, obradował w systemie sesji tzw. roków ziemskich. Kierował nim sędzia ziemski mianowany przez króla z czterech kandydatów wybranych na sejmiku
c) sąd podkomorski- sprawy rozgraniczania dóbr ziemskich. Kierował nim podkomorzy wybierany tak jak sędzia ziemski.
Szlacheckie sądownictwo apelacyjne.
a) król- rostrzygał apelacje do 1578 r. Zwykle podczas posiedzień sejmów
b) trybunał koronny w 1578 r zastąpił sąd królewski. Składał sie z deputantów szlacheckich wybieranych an sejmikach oraz duchowieństwa.
Dla Małopolski- Lublin
Dla Wielkopolski- Piotrków (trybunalski)
W roku 1581 powstał trybunał dla Litwy
Mieszczaństwo
a) sąd wójtowski- ławniczy
Chłopi
a) ława wiejska
apelacje:
a) właściciel / dziedzic wsi
b) sąd referendarski w dobrach królewskich
Duchowieństwo
a) sądy biskupów
b) sądy synodalne
Sądy specjalne
a) sąd sejmowy- król +senat; podlegały mu sprawy obrazy majestatu, zdrady stanu oraz szczególnie drastyczne przestępstwa
b) sąd hetmański i sądy rotmistrzowskie w wojsku
Kara infami- pozbawienie czci i praw publicznych; równajaca się niemal karze śmierci.
kara banicji- wygnanie połaczone z konfiskatą dóbr.
2.
Skarbowość
W XVI wieku funkcjonował system obrachunkowy w postaci grzywien (1 grzywna=28 groszy)
1564- był system polskiego złotego (1 zł=30 groszy)
W obiegu znajdowały sie talary (1 zł), szóstaki (6 gr), trojaki (3 gr), grosze i szelongi (1/3 gr)
W 1590 r skarb dzielił sie na państwowy i królewski
Państwowy
Zarzadzął nim podskarbi koronny, który był odpowiedzialny przed sejmem. Dochody :
a) z królewszczyzn (tzw. kwarta od 1562/63 przeznaczona była na wojsko kwarciane
b) podatki stałe :łanowe (dwane poradle) od łanów kmiecych
c) podatki nadzwyczajne (uchwalone przez sejmy), pogłówne
Wydatki:
a) armia
b) dyplomacja
c) urzędników
Królewski
Zarzadzał nim podskarbi nadworny. Dochody:
a) z ekonomii tj. części królewszczyzn wydzielonych na zaopatrzenie dworu
b) żypy solne
c) mennica
d) cło
e) nieformalnie opłaty za urzedy
Wydatki:
a) utrzymanie dworu
b) utrzymanie rezydencji monarszych
c) gwardia królewska
3.
Siły zbrojne
Państwowe
a) wojsko kwarciane utworzone w 1562/63 r decyzją sejmu z tzw. kwarty. Zastąpiło dawną obrone potoczną. Było jedynym wojskiem stałym. Wynosiło około 3-4 tysięcy żołnierzy na Podolu i Ukrainie
b)wojsko zaciężne formowane doraźnie na wypadek wojny na mocy decyzji sejmu (sejm określał podatki, liczebność i rodzaj żołnierzy)
c)wojsko komputowe- od 1562 r sejmy uchwalały tzw. komput czyli etat armii. Zastąpiło ono kwarcianych i zaciężnych; doraźnie. W czasach pokoju zwykle liczyło około 12 tysięcy żołnierzy
d) pospolite ruszenie szlachty i innych posiadaczy dórb ziemskic. Zwoływane dość rzadko przez króla na okres 3 miesięcy. Teoretycznie mogło w sumie dać około 50 tysięcy żołnierzy.
e) wyprawy łanowe i dymowe w zamian pospolitego ruszenia
f) piechota wybraniecka utworzona przez Stefana batorego 1578 r liczyła około 2 tysiące żołnierzy. (1 piechór z 20 łanów dobr królewskich)
g) kozacy rejestrowi- część kozaków zaporowskich około 3-6 tysięcy
Prywatne (niepaństwowe)
a) prywatne (magnatów, szlachty, duchownych)
b) samorzadowe (powiatowe i wojewódzkie) tworzone przez sejmiki szlacheckie
c) gwardia królewska około 600-1200 żołnierzy
Podział ogólnu wojska:
a) jazda
-husaria
-kozacy (pancerni)
-jazda lekka tzw. wołoska
-rajtaria
b) piechota
-polska
-węgierska
-niemiecka (pikinierzy / muszkieterzy)
-dragonia
c) artyleria
d) flota (za Zygmunta Augusta, Zygmunta III Wazy oraz Władysława IV Wazy)
fora.pl
- załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by
phpBB
© 2001-2003 phpBB Group
Theme created by
Vjacheslav Trushkin
Regulamin